Πόσο αντιπροσωπευτική είναι η αποτύπωση της εξάπλωσης του COVID-19;

Λαμβάνοντας υπόψη τον συνολικό αριθμό κρουσμάτων (2011 σήμερα Παρασκευή 10.04.2020) και την χωρική τους κατανομή στην Ελλάδα (Νομός Καρδίτσας: 0 κρούσματα) (Πηγή: https://lab.imedd.org/covid19/), ας μου επιτραπεί μια αντιστοιχία.

Αυτός είναι ένας χάρτης που δημιούργησα, βασιζόμενος σε δεδομένα από το Υπουργείο Υγείας (περίοδος αναφοράς 1961 - 2001), για να αποτυπώσω την ιδιαίτερη γεωγραφία των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων της Λεϊσμανίασης (ΚΑΛΑ ΑΖΑΡ). Όσο πιο έντονο είναι το κόκκινο χρώμα τόσο περισσότερα είναι τα περιστατικά. Τον χρησιμοποιώ στο πλαίσιο του προγράμματος μη τυπικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του ΠΕΣΥΔΑΠ, ώστε να εξηγήσω μια παραδοξότητα: Γιατί εμφανίζονται μεγαλύτερες συγκεντρώσεις κρουσμάτων στον Νομό Αττικής (κατά προσέγγιση 28 κρούσματα/ 100.000 πολίτες), σε σχέση με το σύνολο των συγκεντρώσεων σε όλους τους υπόλοιπους Νομούς (κατά προσέγγιση 1,5 κρούσμα/ 100.000 πολίτες);

(Είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου Ευρώ που απευθύνω στους μαθητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα). 

Μήπως είναι ο πληθυσμός; Μπορεί ο Νομός Αττικής να είναι ο μεγαλύτερος πληθυσμιακά στην Ελλάδα, ωστόσο οι υπόλοιποι Νομοί αθροιστικά υπερτερούν και άρα θα έπρεπε να είχαν περισσότερα κρούσματα. Μήπως είναι τα ιδιαίτερα κλιματολογικά χαρακτηριστικά; Ναι, αλλά δεν δικαιολογούν αυτήν την χωρική κατανομή. Η υπογραφή στην επιταγή του ενός εκατομμυρίου Ευρώ πηγαίνει σε όποιον απαντά "Έρευνα" (ευτυχώς κανείς μέχρι τώρα). Πράγματι, στον Νομό Αττικής εδρεύουν ιδρύματα που για την περίοδο αναφοράς προήγαγαν την έρευνα (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ κα). Στο πλαίσιο αυτό, γίνεται προφανές ότι με την πραγματοποίηση μαζικότερων διαγνωστικών τεστ ανά την Επικράτεια η χωρική έκφραση του φαινομένου θα ήταν διαφορετική. Αξίζει να σημειωθεί ότι και στη συγκεκριμένη περίπτωση το παθογόνο μπορεί να ανευρίσκεται σε μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού, χωρίς όμως να προκαλεί νόσο.

Αντίστοιχα, η αποτύπωση της εξάπλωσης του COVID-19 είναι πιο αντιπροσωπευτική στον βαθμό που γίνονται πιο μαζικά διαγνωστικά τεστ. Αλλιώς παγιδευόμαστε σε παραδοξότητες.

Read more »

Πώς οι πόλεις μπορούν να συμβάλλουν στην χαρτογράφηση της διασποράς του COVID-19

Οι πόλεις, ως δυναμικά προσαρμοζόμενα στις ανάγκες της συλλογικής διαβίωσης σύνολα, αποτελούν τόσο μέρος σύνθετων προκλήσεων όσο και απάντηση σε αυτές. Αναμφίβολα, μια από τις σημαντικότερες είναι η διαχείριση του δημόσιου χώρου με ζητούμενη την αύξηση της ανθεκτικότητας των πόλεων. Όμως, πώς μπορούν οι πόλεις να απορροφήσουν μια αλλαγή που σχετίζεται με την εκδήλωση ενός κύματος επιδημίας, όπως συμβαίνει με αυτήν που προκαλεί η μετάδοση του COVID-19, ώστε να μεταβούν σ’ ένα νέο επίπεδο ισορροπίας; Οι επιστήμες του χώρου και ιδιαίτερα ο χωρικός σχεδιασμός αποδεικνύονται χρήσιμα εργαλεία στο πλαίσιο αυτό, αναλύοντας και περιγράφοντας τις κατευθύνσεις των προτάσεων για την προσαρμογή σε νέα δεδομένα. 

Αποτελεί ιστορικό γεγονός ότι οι ασθένειες διαμορφώνουν, σ’ ένα βαθμό, την χωρική οργάνωση των πόλεων. Ο εκσυγχρονισμός των αποχετευτικών συστημάτων είναι η χωρική ανταπόκριση των πόλεων σε επιδημίες χολέρας κατά τον 19ο αιώνα. Και η απάντηση βασίζεται στη γνώση. Για την περίπτωση της επιδημίας χολέρας στο Λονδίνο του 1854 η γνώση αντλήθηκε από την πρωτοποριακή χαρτογραφική αποτύπωση των κρουσμάτων που εισήγαγε ο φυσικός John Snow (βλ. εικόνα Πηγή: arcgis.com) 

Στην Ελλάδα η προσέγγιση της κεντρικής διοίκησης για την καταγραφή και στατιστική αποτύπωση της διασποράς του COVID-19 εδράζεται στην διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων κυρίως σε μεγάλους σε ηλικία πολίτες και πολίτες που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Η προσέγγιση αυτή αποκλείει, σ’ ένα βαθμό, πολίτες που ανήκουν σε νεότερες ηλικιακές ομάδες, με αποτέλεσμα η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης να είναι ελλειμματική. 

Η Αυτοδιοίκηση θα μπορούσε να συμβάλει στην κατεύθυνση ανάπτυξης μιας πιο ολοκληρωμένης εικόνας για την εξέλιξη της διασποράς του COVID-19 με την χαρτογραφική αποτύπωση των εν δυνάμει κρουσμάτων, ώστε να μελετηθούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και η ιδιαίτερη γεωγραφία της διασποράς. 

Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πολίτες παραμένουν στις οικείες τους εξαιτίας της θέσπισης του μέτρου απαγόρευσης της κυκλοφορίας, στελέχη των κοινωνικών υπηρεσιών (με βάση την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 14.03.2020 μπορούν να ενισχυθούν με προσωπικό) και των συμβεβλημένων με την Αυτοδιοίκηση επαγγελματιών υγείας θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε τηλεφωνικές συνεντεύξεις, ώστε να καταγραφούν όσοι πολίτες αναπτύσσουν ύποπτα συμπτώματα. Ασφαλώς η διαδικασία αυτή θα πραγματοποιείται σε συμφωνία με το πλαίσιο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Με βάση τα αποτελέσματα της χαρτογραφικής και στατιστικής επεξεργασίας των πρωτογενών δεδομένων, θα μπορούσαν να διενεργηθούν, σε συνεργασία με την κεντρική διοίκηση, δειγματοληπτικά τεστ, με στόχο την αποτύπωση ενός πιο αντιπροσωπευτικού χάρτη διασποράς. 

Η ανάγκη χαρτογραφικής αποτύπωσης της διασποράς είναι προτεραιότητα, ΄ώστε να μπορέσει να είναι αποτελεσματικότερη η αμυντική πολιτική. Και οι πόλεις μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στο πλαίσιο αυτό.

Read more »